SMARTPLS 4 hỗ trợ nhiều định dạng dữ liệu đầu vào như Excel (.xlsx), CSV (.csv) và SPSS (.sav). Trong đó, định dạng .csv thường được sử dụng phổ biến nhất nhờ tính đơn giản và khả năng tương thích cao với nhiều phần mềm thống kê khác.
1. Chuẩn hóa dữ liệu trước khi nhập vào SMARTPLS 4
Tương tự các phần mềm phân tích dữ liệu khác, SMARTPLS yêu cầu file dữ liệu đầu vào phải tuân thủ định dạng chuẩn, đặc biệt về tên biến, kiểu dữ liệu, và cấu trúc bảng. Việc chuẩn hóa dữ liệu giúp phần mềm nhận diện chính xác các biến và thực hiện phân tích mà không phát sinh lỗi.
Các tiêu chuẩn cần đảm bảo:
Tiêu chuẩn 1: File dữ liệu phải được lưu dưới định dạng .xlsx, .csv, hoặc .sav (SPSS).
Tiêu chuẩn 2: Tất cả giá trị trong bảng dữ liệu phải được mã hóa bằng số. Không được chứa văn bản, dấu câu, hoặc ký tự đặc biệt trong các ô dữ liệu.
Tiêu chuẩn 3: Dòng đầu tiên trong file là tên biến. Tên biến cần ngắn gọn, không dùng dấu tiếng Việt, không có khoảng trắng hoặc ký tự đặc biệt, và không ghi nguyên văn câu hỏi.
a. Nhập dữ liệu từ file SPSS (.sav)
Khi sử dụng file SPSS, cấu trúc dữ liệu cần đảm bảo như sau:
-
Hàng đầu tiên: chứa tên của các biến.
-
Từ hàng thứ hai trở đi: mỗi dòng tương ứng với một người trả lời, bao gồm các giá trị mã hóa cho từng biến.
-
Toàn bộ dữ liệu phải là dạng số học, không có văn bản hoặc ký tự dấu câu như phẩy – chấm – chấm phẩy…
Sau khi hoàn tất quá trình chuẩn hóa, bạn chỉ cần lưu lại file SPSS dưới định dạng .sav. Ví dụ: 350 – DLTH 1.sav.
b. Nhập dữ liệu từ file Excel (.xls hoặc .xlsx)
Toàn bộ các biến trong bộ dữ liệu cần được đặt tên rõ ràng và mã hóa giá trị bằng số theo đúng quy ước. Mỗi hàng trong bảng tương ứng với một đáp viên (một quan sát), và toàn bộ dữ liệu phải được mã hóa số học — tuyệt đối không sử dụng ký tự chữ, dấu hay biểu tượng trong các ô dữ liệu.
Hãy thêm một cột Số thứ tự (STT) ở vị trí đầu tiên (trước biến đầu tiên) để tránh lỗi nhận diện tên biến khi nhập vào SMARTPLS 4.
Sau khi hoàn tất, lưu file lại với định dạng Excel thông thường, đuôi .xls hoặc .xlsx. Ví dụ: 350 - DLTH 1.xlsx.
c. Nhập dữ liệu từ file CSV (.csv), TXT (.txt)
Đây là định dạng dữ liệu thường được xuất ra từ các phần mềm thống kê như R, Stata, EViews, v.v. Cấu trúc của các file CSV hoặc TXT này đã tuân thủ chuẩn thống kê, vì vậy bạn có thể nhập trực tiếp vào SMARTPLS 4 mà không cần chỉnh sửa thêm.
d. Nhập dữ liệu từ Google Form khảo sát
Khi khảo sát bằng Google Forms, không nên tải dữ liệu trực tiếp từ phần quản trị Google Forms, vì file CSV tải về ở đó thường chưa được định dạng chuẩn và dễ lỗi font/ngôn ngữ (mặc dù cùng đuôi .csv, nhưng khác chuẩn so với CSV xuất từ phần mềm thống kê).
Cách làm đúng:
- Mở kết quả khảo sát trên Google Sheets.
- Từ Sheets, chọn Tải xuống → Microsoft Excel (.xlsx).
- Sau đó, mã hóa dữ liệu theo cấu trúc Excel đã hướng dẫn ở phần trên.
Như vậy, dữ liệu của bạn sẽ có định dạng chuẩn, dễ đọc và tương thích hoàn toàn với SMARTPLS 4.
2. Cách nhập dữ liệu vào SMARTPLS 4
Bước 1: Tạo dự án mới trên SMARTPLS 4
Trước khi tiến hành nhập dữ liệu, bạn cần tạo một dự án mới trong SMARTPLS 4. Dự án chính là nơi lưu trữ toàn bộ dữ liệu, sơ đồ mô hình (diagram) và kết quả phân tích (output) của bạn. Để tạo dự án, bạn chọn vào biểu tượng New Project trên thanh công cụ.
Trong cửa sổ vừa mở, nhập tên dự án vào ô Name (ví dụ: Du an 1). Nhấn Create để hoàn tất.
Sau khi tạo xong, dự án sẽ xuất hiện trong khu vực Workspace. Bên dưới tên dự án, bạn sẽ thấy hai tùy chọn:
- Import Data File → dùng để nhập dữ liệu đầu vào.
- Create Model → dùng để vẽ sơ đồ mô hình nghiên cứu.
Bước 2: Nhập dữ liệu vào SMARTPLS 4
Tại khu vực Du an 1 vừa tạo, chọn Import Data File để tiến hành khai báo dữ liệu đầu vào.
Khi cửa sổ mới xuất hiện, hãy chọn thư mục chứa file dữ liệu mà bạn đã chuẩn bị trước đó. Ví dụ: mình chọn file dữ liệu SPSS có tên “350 – DLTH 1.sav”, sau đó nhấn Open để xác nhận.
SMARTPLS 4 sẽ tự động đọc file và hiển thị thông tin tổng quan về dữ liệu, bao gồm:
-
Name: Tên biến
-
Missing: Số lượng giá trị khuyết
-
Scale: Loại thang đo
-
Min / Max: Giá trị nhỏ nhất và lớn nhất của biến
Nếu dữ liệu được nhập thành công, phần mềm sẽ hiển thị bảng thông tin như hình minh họa. Trường hợp bảng này không xuất hiện, bạn nên kiểm tra lại định dạng và mã hóa dữ liệu, sau đó thực hiện lại thao tác nhập. Nhấn Back để quay về cửa sổ dự án khi hoàn tất.
Nếu bạn chưa quen với cách sử dụng SMARTPLS 4, chưa nắm rõ cách chuẩn bị dữ liệu, tạo dự án hay thiết lập sơ đồ mô hình trên phần mềm này, bạn có thể tham khảo dịch vụ hỗ trợ SMARTPLS từ DVS để tiết kiệm thời gian và đạt được kết quả tốt nhất nhé.
Bước 3: Tạo sơ đồ mô hình (Diagram)
Sau khi nhập dữ liệu, tiếp tục chọn Create Model để vẽ sơ đồ mô hình nghiên cứu.
Trong hộp thoại hiện ra:
-
Ở mục Model Type, chọn PLS-SEM.
-
Ở mục Model Name, nhập tên mô hình (ví dụ: 350 – DLTH 1).
-
Nhấn Save để hoàn tất.
Phần mềm sẽ chuyển bạn đến giao diện vẽ sơ đồ mô hình (diagram workspace). Tại đây, bạn có thể bắt đầu vẽ mô hình nghiên cứu, kết nối các biến tiềm ẩn và biến quan sát, cũng như thiết lập các quan hệ nhân quả trong mô hình.
Tiến hành vẽ diagram để biểu diễn mô hình nghiên cứu lên SMARTPLS. Cách vẽ diagram, các bạn vui lòng xem tại bài viết Cách vẽ mô hình nghiên cứu lên diagram SMARTPLS 4.
